بمب خبری درباره دهک‌بندی یارانه ها | اعلام فهرست حذف از یارانه با درآمد 30 میلیونی

در ماه‌های اخیر، دهک‌بندی یارانه به یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست‌گذاری اقتصادی دولت تبدیل شده است. آمارهای رسمی پاییز امسال نشان می‌دهد با بازنگری در شاخص‌های آزمون وسع و تغییر معیارهای دهک‌بندی، ترکیب جمعیتی دهک‌های اول تا سوم دستخوش تغییر شده و بخشی از یارانه‌بگیران از این دهک‌ها حذف یا به دهک‌های بالاتر منتقل شده‌اند. این تصمیم خاص دولت، واکنش‌های متعددی در افکار عمومی ایجاد کرده و پرسش اصلی این است که تعداد یارانه‌بگیران دهک‌های پایین چگونه و چرا کاهش یافته است؟

دهک‌بندی یارانه و تغییرات پاییز ۱۴۰۴

بر اساس آخرین گزارش‌های رسمی، در دهک‌بندی یارانه مرحله ۱۷۸، یارانه نقدی دهک‌های اول تا سوم به ۲۸ میلیون و ۲۵ هزار و ۴۵۲ نفر پرداخت شد. این عدد در مقایسه با مرحله ۱۷۷ (آبان‌ماه) که ۲۸ میلیون و ۷۷۲ هزار و ۸۶ نفر مشمول دریافت یارانه بودند، کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد.

این آمار بیانگر آن است که طی یک ماه، ۷۴۶ هزار و ۶۳۴ نفر از جمع یارانه‌بگیران دهک‌های پایین حذف شده یا به دهک‌های بالاتر منتقل شده‌اند؛ اتفاقی که مستقیماً به تغییر شاخص‌های دهک‌بندی یارانه مرتبط است.

دهک‌بندی یارانه و کاهش تعداد خانوارهای مشمول

بررسی داده‌ها نشان می‌دهد تنها افراد حذف نشده‌اند، بلکه در سطح خانوار نیز تغییرات مهمی رخ داده است. طبق آمار، ۲۸۹ هزار و ۳۸۵ خانوار در فاصله آبان تا آذرماه از دهک‌های اول تا سوم خارج شده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد سیاست جدید دولت صرفاً حذف فردی نبوده، بلکه بازتعریف ساختار دهک‌بندی یارانه خانوارمحور را دنبال می‌کند.

دهک‌بندی یارانه از نگاه وزیر رفاه

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در توضیح سیاست‌های جدید دهک‌بندی یارانه اعلام کرد که در حال حاضر حدود ۷۵ میلیون نفر از جمعیت کشور یارانه دریافت می‌کنند و در دولت چهاردهم، حدود ۷ میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران حذف شده‌اند.

به گفته وزیر رفاه، مجلس شورای اسلامی حذف ۲۷ میلیون نفر را مصوب کرده بود، اما روند شناسایی تدریجی و مبتنی بر داده‌های دقیق انجام شده و اعتراضات ثبت‌شده نیز نشان‌دهنده بهبود فرآیند شناسایی دهک‌هاست.

دهک‌بندی یارانه و بازگشت حذف‌شدگان گذشته

یکی از نکات مهم در تحلیل دهک‌بندی یارانه، بازگشت ۱۷ میلیون نفری است که در سال ۱۳۹۸ از فهرست یارانه‌بگیران حذف شده بودند اما در دولت‌های بعدی دوباره مشمول دریافت یارانه شدند. وزیر رفاه تأکید کرده است که این بازگشت گسترده، تعادل نظام دهک‌بندی را برهم زد و اکنون دولت ناچار به اصلاح مجدد ساختار حمایتی شده است.

دهک‌بندی یارانه در سه‌ماهه پاییز

آمار مهرماه نشان می‌دهد در ابتدای پاییز، جمعیت دهک‌های اول تا سوم حدود ۲۸ میلیون و ۸۶۷ هزار نفر بوده است. با اجرای آزمون‌های جدید وسع، تا پایان آذرماه ۸۴۲ هزار و ۴۰۲ نفر از این دهک‌ها خارج شده‌اند. این کاهش تدریجی، نشانه اجرای مرحله‌ای سیاست‌های جدید دهک‌بندی یارانه است.

دهک‌بندی یارانه در بازه شش‌ماهه

در تیرماه امسال، یارانه مرحله ۱۷۳ به ۲۸ میلیون و ۱۴۹ هزار نفر در دهک‌های اول تا سوم پرداخت شد. مقایسه این عدد با آمار آذرماه نشان می‌دهد طی شش ماه، هم ورود خانوارهای جدید به دهک‌های پایین رخ داده و هم خروج بخشی از مشمولان قبلی؛ فرآیندی پویا که نتیجه بازنگری مستمر در دهک‌بندی یارانه است.

چرا ۱.۷ میلیون نفر به دهک‌های پایین اضافه شدند؟

در اسفندماه سال گذشته، جمعیت دهک‌های اول تا سوم حدود ۲۷ میلیون و ۱۷۲ هزار نفر بود. از ابتدای سال تا پایان مهرماه، نه‌تنها حذفی انجام نشد، بلکه حدود ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر به این دهک‌ها اضافه شدند.

این افزایش ناشی از افت درآمد واقعی خانوارها، تورم و کاهش قدرت خرید بود که باعث شد بسیاری از خانوارهای دهک‌های بالاتر، طبق شاخص‌های قبلی، واجد شرایط دهک‌بندی یارانه شوند.

دهک‌بندی یارانه و خروج بیش از نیمی از اضافه‌شده‌ها

با تغییر شاخص‌های آزمون وسع در دو ماه اخیر، ۸۵۳ هزار نفر از این ۱.۷ میلیون نفر از دهک‌های پایین خارج شدند. به بیان دیگر، بیش از نیمی از اضافه‌شده‌ها، پس از بازنگری دقیق‌تر داده‌ها، واجد شرایط دریافت یارانه تشخیص داده نشدند.

شاخص‌های جدید دهک‌بندی یارانه چیست؟

وزیر رفاه پیش‌تر اعلام کرده بود که بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران:

• خانوار سه‌نفره دارای مسکن ملکی با ۳۰ میلیون تومان درآمد ماهانه در دهک هشتم قرار می‌گیرد.

• خانوار سه‌نفره مستأجر با ۴۲ میلیون تومان درآمد ماهانه نیز در دهک هشتم محسوب می‌شود.

اما در جلسه ۱۶ آذرماه هیأت وزیران، شاخص‌های جدید و سخت‌گیرانه‌تری برای دهک‌بندی یارانه تصویب شد.

دهک‌بندی یارانه و مصوبه جدید هیأت وزیران

بر اساس مصوبه جدید:

خانوارهای دهک‌های هشتم، نهم و دهم که میانگین درآمد شش‌ماهه آن‌ها از سقف تعیین‌شده عبور کند، مشمول دریافت یارانه نقدی نخواهند بود. این تصمیم، نقطه عطفی در سیاست‌های دهک‌بندی یارانه محسوب می‌شود.

یارانه نقدی کدام گروه‌ها قطع می‌شود؟

طبق اعلام رسمی، یارانه نقدی این چهار گروه قطع خواهد شد:

1. خانوارهای دارای املاک گران‌قیمت
   مجموع ارزش املاک (باغ، ویلا و…) بیش از ۵۰ میلیارد تومان.

2. خانوارهای دارای خودروهای گران‌قیمت
   مجموع ارزش خودروهای سواری یا وانت دو کابین بیش از ۵ میلیارد تومان.

3. خانوارهای پرمصرف انرژی
   مصرف برق و گاز بالاتر از الگوی استاندارد و عدم اصلاح مصرف پس از اخطار.

4. ایرانیان مقیم خارج از کشور
   بر اساس اطلاعات وزارت خارجه و وزارت کشور.

دهک‌بندی یارانه؛ حرکت به سمت هدفمندی واقعی

تحلیل مجموعه داده‌ها نشان می‌دهد دولت با اجرای سیاست جدید دهک‌بندی یارانه به دنبال هدفمندسازی واقعی یارانه‌ها و انتقال منابع آزادشده به حوزه‌هایی مانند کالابرگ الکترونیکی و مستمری نهادهای حمایتی است.

جمع‌بندی | دهک‌بندی یارانه در مسیر اصلاح

آنچه از آمارهای پاییز ۱۴۰۴ برمی‌آید، نشان‌دهنده اجرای آرام اما مستمر اصلاحات در نظام دهک‌بندی یارانه است؛ اصلاحی که با وجود واکنش‌های اجتماعی، در بلندمدت می‌تواند به توزیع عادلانه‌تر منابع حمایتی منجر شود.

منبع

خبرگزاری خبرآنلاین، ایرنا، اظهارات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مصوبات هیأت وزیران

گزارش: فردانیوز